(Φωτ. Δημ. Σιώζος)
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΜΗΝΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΟΝΗ
Στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα ο Ι.Ν. του Αγίου Μηνά της Καλλονής (πρώην Πουλιάνας) και πλάι στο βατό δρόμο, που οδηγούσε παλαιότερα προς το γειτονικό χωριό, την Ανεμορράχη (πρώην Μπούγα), σύμφωνα με μαρτυρίες που έφτασαν ως τις μέρες μας, είχε ανεγερθεί στα πολύ παλαιά χρόνια ένα μικρό εικονοστάσι αφιερωμένο στον Άγιο Μηνά, ίχνη του οποίου όμως δε διασώθηκαν ως τα νεώτερα χρόνια.
Οι δε κάτοικοι του χωριού εκκλησιάζονταν στον Άγιο Νικόλαο της Κυψέλης (πρώην Χώσεψης) και ενταφίαζαν τους νεκρούς τους στο κοιμητήριο της Κυψέλης.
Ο παλαιός ναός. Μπροστά το κοιμητήριο, πίσω αριστερά το κυπαρίσσι, το νεόχτιστο κτίριο και
δεξιά στο βάθος τα δίδυμα πλατάνια. (Από το αρχείο του Χρ. Βασ. Παππά)
Με το πέρασμα όμως των ετών, λόγω της μεγάλης απόστασης από την Κυψέλη και της συνεχούς ταλαιπωρίας, αισθάνθηκαν την ανάγκη ανέγερσης Ι.Ν. και δημιουργίας κοιμητηρίου στο χωριό τους και επέλεξαν την τοποθεσία αυτή, ιδιοκτησία του συγχωριανού Χρήστου Φώτη Παππά, πατέρα τού επί πολλά έτη αργότερα ιερέα του ναού παπα-Βασίλη, η οποία και παραχωρήθηκε δωρεάν στην εκκλησία για το σκοπό αυτό.
Έτσι με τη συνδρομή όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων του χωριού, οικονομική και εργατική, κτίστηκε μεταξύ των ετών 1920 και 1925 ένας μικρός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Μηνά, αποσπάστηκε η Καλλονή από την ενορία του Αγίου Νικολάου και αποτέλεσε νέα ενορία με τον οικισμό των Σκιαδάδων Βουργαρελίου.
Δίπλα δε από τη νότια πλευρά του ναού δημιουργήθηκε και το κοιμητήριο, ενώ ο υπόλοιπος χώρος διευθετήθηκε ανάλογα και δημιουργήθηκε μια μικρή πλατεία, η οποία μέχρι τότε έλειπε απ’ το χωριό.
Εγκαίνια θεμελίωσης του νέου ναού. Διακρίνονται από αριστερά στην πρώτη σειρά: Ο Κώστας (Κωσταντούλας) Κατσικογιώργος (με τη σκούφια), εκκλησιαστικός επίτροπος, δίπλα του ο αρχιμάστορας Χρήστος Φλούδας, μετά τον ιερέα ο δάσκαλος του χωριού Γιάννης Παπαχρίστος με την κόρη του Στέλλα, ο ιερέας του ναού (μεσαίος από τους ιερείς με επιτραχήλι), ο ιερέας της Κυψέλης Χαρίλαος Λιάσκας, ο πρόεδρος της κοινότητας Αριστείδης Τσιρώνης και ο ιεροψάλτης και γραμματέας της κοινότητας Νίκος Τόσκας. (Από το αρχείο του Χρ. Βασ. Παππά)
Κι εκεί στα 1949 με 1950, επειδή το διδακτήριο του Δημοτικού Σχολείου της Καλλονής ήταν πολύ παλαιό και μικρό και δε χωρούσε άνετα όλους τους μαθητές, οι χωριανοί πήραν και πάλι την απόφαση να κτίσουν νέο διδακτήριο στην άκρη της πλατείας, εκεί όπου ήταν στημένο το ξύλινο καμπαναριό της εκκλησίας.
Για το λόγο αυτό η καμπάνα της εκκλησίας μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε στα δίδυμα πλατάνια στην άκρη της πλατείας.
Ευτυχώς κατά την ανέγερση του κτιρίου αυτού διασώθηκε το διπλανό κυπαρίσσι, που ακόμα και σήμερα, γέρικο πια, στέκει περήφανο στη θέση του και μας θυμίζει τα παλιά.
Το κτίριο δε αυτό ουδέποτε λειτούργησε ως Σχολείο, λόγω ακαταλληλότητας της θέσης του μεταξύ γκρεμών και αμαξιτού δρόμου, και ενοικιάζεται ως σήμερα από την εκκλησία σε ιδιώτες.
Ήδη την εποχή αυτή οι κάτοικοι του χωριού είχαν πληθύνει, η μικρή εκκλησία ήταν αδύνατο, ιδίως τις μεγάλες γιορτές, να τους χωρέσει όλους και σκέφτονταν την ανέγερση νέου ναού.
Ανέγερση του νέου ναού. Ο ιερέας του ναού στη σκαλωσιά με τους μαστόρους και κάτω χαμηλά σκεπασμένη η Αγία Τράπεζα του παλαιού ναού. (Από το αρχείο του Χρ. Βασ. Παππά)
Η ευκαιρία δόθηκε με την έλευση του αμαξιτού δρόμου στο χωριό, ο οποίος έπρεπε υποχρεωτικά να διέλθει από τη θέση του κοιμητηρίου και του ναού.
Και πάλι οι χωριανοί όλοι μαζί αποφάσισαν να κτίσουν νέο ναό ανατολικότερα και να μεταφέρουν το κοιμητήριο μακριά, στο λόφο που βρίσκεται πάνω απ’ την τοποθεσία «Αγνάντιο». Αργότερα μεταφέρθηκε και πάλι κοντά στην εκκλησία, όπου βρίσκεται και σήμερα.
Η ανέγερση του νέου ναού άρχισε το 1952 και σε σύντομο χρονικό διάστημα ολοκληρώθηκε. Σύσσωμο το χωριό βοήθησε τόσο με χρήματα όσο – κυρίως – με προσωπική εργασία και την πρώτη Κυριακή μετά την ολοκλήρωση της στέγης τελέστηκε από τον παπα-Βασίλη η πρώτη Θεία Λειτουργία στον χωρίς πόρτες και παράθυρα νέο ναό.
Ο νέος ναός. ( Από το αρχείο του Χρ. Βασ. Παππά)
« …Βροντερό παρόν έδιναν όλοι μαζί, μάστοροι, εργάτες και γυναικόπαιδα, λες και σήμαινε…
«συναγερμός» με το περιβόητο «μεντάτι» τους, κάθε φορά που βάραγε η καμπάνα, «να παν για την …εκκλησιά!». Άλλοτε πέτρες και ξύλα και άλλοτε σκαμπάνια και φκιάρια…
…Πήγαιναν ομαδικά – όλοι οι άντρες – 30-40 άτομα στο ριζό, στα έλατα να μεταφέρουν τα «ξύλα» για την εκκλησία (ματέρια κ.λπ. για τη σκεπή) στους ώμους τους. Μια δυο φορές είχαν και τον Αντρέα Λιάπη με το κλαρίνο, που τους…διασκέδαζε!! Αυτόν τον είχαν να «παίζει» και δεν ήθελαν να έχει – να πάρει – ξύλο…
…Την ίδια προθυμία έδειχναν και στα όποια έξοδα – στα οικονομικά – που απαιτούνταν. Όχι απλά από το «υστέρημά» τους, αλλά κυριολεκτικά από το ψωμί των παιδιών τους, διέθεταν για να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα…όβολα!...»
(Από το βιβλίο του αείμνηστου Δημητρίου Στεφ. Παππά «Τζουμερκιώτικα Λαογραφικά», τόμος Γ΄ σελ. 278 - 279)
Η Αγία Τράπεζα του παλαιού ναού παρέμεινε για αρκετό καιρό σκεπασμένη και προφυλαγμένη μέχρι να την επισκεφτεί ο Σεβ. Μητροπολίτης Άρτας και σε ειδική τελετή - σύμφωνα με τους Κανόνες της Εκκλησίας - να αφαιρέσει από το εσωτερικό της τα Ιερά Λείψανα, γιατί ο παλαιός ναός ήταν εγκαινιασμένος.
Ο ναός όπως είναι σήμερα (Φωτ. Βασ. Τσιβόλας)
Η καμπάνα μεταφέρθηκε από τα πλατάνια στο καμπαναριό του νέου ναού και με την πάροδο των ετών προχώρησε η ολοκλήρωση του εσωτερικού του και διευθετήθηκε ο περιβάλλων χώρος.
Η πρώτη κατασκευασθείσα είσοδος του ναού αναμορφώθηκε αργότερα, λόγω της διαπλάτυνσης του αμαξιτού δρόμου, και πήρε τη σημερινή της μορφή.
Τότε κόπηκαν και τα δυο πλατάνια για τον ίδιο λόγο.
Κι επειδή ο επαρχιακός δρόμος με τη διαπλάτυνσή του κατέλαβε μεγάλο μέρος της πλατείας μπαζώθηκε το από τη νότια πλευρά της πλατείας λαγκάδι κι έτσι η πλατεία μεγάλωσε και πήρε κι αυτή τη σημερινή της μορφή.
Η χάρη του Αγίου ας προστατεύει όλους τους χωριανούς, αλλά και κάθε χριστιανό, που περνά απ’ έξω, πεζός ή εποχούμενος, και κάνει ευλαβικά το σταυρό του.
Γιάννης Κατσικογιώργος
Συνταξιούχος Δάσκαλος
Σεπτέμβριος 2018
Μενίδι Αιτωλ/νίας
(ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΥΨΕΛΙΩΤΩΝ ΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΑΘΗΝΑΣ
«για Χώσεψη καλά πάμε!» - τεύχος 21ο - σελ. 12 - 13)